Na wstępie warto przypomnieć, że sprzedaż nieruchomości dokonana po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie bądź wybudowanie nie jest źródłem przychodu w podatku dochodowym od osób fizycznych, a zatem sprzedaż taka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych.
Od lat budziło wątpliwości jak liczyć ujęte w przepisach pięć lat w przypadku gdy jeden z małżonków umrze, a drugi odziedziczy całą nieruchomość.
W myśl art. 10 ust 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodów jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli nie następuje ono w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Na podstawie art. 19 ust. 1 u.p.d.o.f. przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.
Jak wspomniałem na wstępie, od lat budziło wątpliwości jak należy liczyć ujęte w przepisach pięć lat w przypadku dziedziczenia nieruchomości po zmarłym współmałżonku. Na tle tych wątpliwości powstawał spór między podatnikiem a organem podatkowym.
Organy podatkowe niestety jednolicie wyjaśniały, że wdowa/wdowiec nabywa drugą połowę nieruchomości od momentu dziedziczenia, zatem od tej daty liczy się pięć lat.
Odmienne stanowisko wyrażone zostało w szeregu wyroków sądów administracyjnych m.in.: wyrok NSA z 8 grudnia 2011 r., II FSK 1101/10; wyroki WSA w Warszawie: z 7 listopada 2013 r., III SA/Wa 1177/13, z 12 kwietnia 2013 r. III SA/Wa 2999/12 i z 20 czerwca 2013 r., III SA/Wa 3464/12; WSA w Kielcach z 22 sierpnia 2013 r., I SA/Ke 396/13; WSA w Krakowie z 7 listopada 2012 r., I SA/Kr 1378/12; WSA w Gorzowie z 7 maja 2014 r., I SA/Go 136/14; WSA w Gdańsku: z 9 września 2014 r., I SA/Gd 716/14 i I SA/Gd 447/14 oraz z 9 stycznia 2014, I SA/Gd 1422/13; wyroki WSA w Bydgoszczy: z dnia 24 marca 2015 r. I SA/Bd 55/15 oraz z 6 maja 2015 r., I SA/Bd 228/15.
W orzecznictwie sądów argumentowano, że współwłasność małżonków jest współwłasnością bezudziałową niewyodrębnioną.
Problem ten dostrzegł również Rzecznik Praw Obywatelskich, który w piśmie z dnia 12 kwietnia 2014 r. skierowanym do Ministra Finansów odnoszącym się do wykładni przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. stosowanej przez organy podatkowe wskazał, iż z niepokojem stwierdza, że stanowisko obecnie prezentowane przez organy podatkowe może być krzywdzące dla specyficznej kategorii podatników. W większości przypadków problem dotyczy bowiem osób starszych, które po śmierci współmałżonka niejednokrotnie decydują się na zbycie nieruchomości m.in. w drodze umowy dożywocia z powodów finansowych oraz zdrowotnych, nie zdając sobie sprawy z negatywnych konsekwencji podatkowych. Jednocześnie w ocenie Rzecznika praktyka stosowana przez organy podatkowe stoi w sprzeczności z poglądami wyrażonymi w orzecznictwie sądów administracyjnych (tak np. wyrok NSA z dnia 8 grudnia 2011 r., II FSK 1101/10, a także wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 26 stycznia 2012 r., I SA/Wr 1474/11). Rzecznik ma na uwadze, iż powołane wyroki dotyczą konkretnych spraw podatników i tylko w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące. Niemniej jednak stwierdza, że organy podatkowe powinny respektować stanowisko, w szczególności NSA, który uznał za błędną wykładnię prawa prowadzącą do opodatkowania osób starszych dokonujących zbycia nieruchomości przed upływem 5-letniego okresu licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zmarł współmałżonek.
Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 30 stycznia 2017 roku sygn. akt II FSK 3874/14, w sprawie ze skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 24 września 2014 r. sygn. akt I SA/Gd 696/14 w przedmiocie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych w którym na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. ‒ Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przedstawił składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości:
„Czy według art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) źródłem przychodu jest również odpłatne zbycie nieruchomości lub prawa nabytych do majątku wspólnego, w przypadku gdy zbycie ma miejsce przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym na podstawie dziedziczenia nastąpiło nabycie przez małżonka pozostałego przy życiu udziału w nieruchomości lub w prawie nabytych do majątku wspólnego, ponad własny udział po ustaniu wspólności majątkowej na skutek śmierci drugiego z małżonków, w sytuacji gdy od nabycia nieruchomości lub prawa przez obojga małżonków do majątku wspólnego minęło pięć lat?”
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów na posiedzeniu jawnym w dniu 15 maja 2017 podjął następującą uchwałę:
„Dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a – c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.) nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków”.
W związku z podjętą uchwałą NSA II FPS 2/17 termin pięciu lat liczy się zatem od daty wspólnego nabycia (wybudowania) nieruchomości. Jest to stanowisko korzystne dla wdów i wdowców. W praktyce powyższa uchwała oznacza, że współmałżonek, który odziedziczył nieruchomości m.in.: dom, mieszkanie, garaż, nie będzie musiał czekać kolejnych pięć lat od momentu dziedziczenia, aby sprzedaż nie była przychodem w podatku dochodowym.
Kategorie: kontrola podatkowa,orzecznictwo,PIT,podatek dochodowy