W wyniku obniżenia – z 15 tys. euro do 15 tys. zł – limitu wartości transakcji między przedsiębiorcami, w ramach których płatności muszą być dokonywane (przyjmowane) za pośrednictwem rachunku płatniczego, powodują, że wydatki powyżej 15 000 zł opłacone z pominięciem rachunku płatniczego nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodu.
Z dniem 01 stycznia 2017 roku weszła w życie ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej opublikowanej w Dz. U. z 2016 r. poz. 780, na mocy której nie będzie możliwe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej 15.000 zł została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Do końca 2016 roku ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nakazywała dokonywanie płatności między przedsiębiorcami za pośrednictwem rachunku bankowego dopiero powyżej kwoty 15 000 euro. Za złamanie tego nakazu nie groziła jednak żadna kara.
Na mocy wprowadzonych zmiany art. 22 w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, otrzymał następujące brzmienie:
Art. 22. 1. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:
1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.
W wyniku zmian przepsiów od 1 stycznia 2017 roku podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą oraz podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) nie będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej 15.000 zł została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
W przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości takiej transakcji podatnicy (PIT i CIT) zobowiązani są:
- zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo
- w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększyć przychody , w miesiącu, w którym została dokonana płatność bez pośrednictwa rachunku płatniczego.
Powyższe zasady obowiązują również w przypadku nabycia lub wytworzenia środków trwałych albo nabycia wartości niematerialnych i prawnych.
Definicji rachunku płatniczego na próżno poszukiwać w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Definicja ta została umieszczona w art. 2 pkt. 25 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1572). Zgodnie, z którą rachunek płatniczy jest to rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników służący do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych.
W razie gdy podatnik PIT dokona płatności gotówką zamiast (zgodnie z nowymi wymaganiami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) za pośrednictwem rachunku płatniczego:
a) po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej,
b) po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym albo w ustawie o podatku tonażowym
– zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów powinien dokonać za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.
Natomiast gdy podatnik CIT dokona płatności gotówką zamiast za pośrednictwem rachunku płatniczego po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o podatku tonażowym, zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenia przychodów powinien dokonać za rok podatkowy poprzedzający rok podatkowy, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.
Uregulowania dotyczące korekty kosztów uzyskania przychodów z tytułu regulowania zobowiązań w formie gotówkowej mają zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2016 r.
Jednocześnie nie odnoszą się do płatności wynikających z transakcji zawartych przed dniem 1 stycznia 2017 r., jeżeli wartość transakcji nie przekraczała dotychczasowego limitu wynikającego z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (tj. 15.000 euro). Nowe uregulowania nie znajdą także zastosowania do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów podatkowych przed 1 stycznia 2017 r.
Przedstawiona w niniejszym wpisie zmiana regulacji prawnych zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy zmierza do powiązania obowiązku dokonywania przez przedsiębiorców płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego – wynikającego z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej – z faktem, iż działanie niezgodne z tym przepisem może wywoływać negatywne skutki nie tylko dla pewności obrotu gospodarczego, ale również dla realizacji szerokiego spektrum obowiązków podatkowych, w tym niewykazywania przez przedsiębiorców rzeczywiście osiąganych dochodów z prowadzonej działalności dla celów ich opodatkowania.
W praktyce obrotu gospodarczego, m.in. ze względu na bezpieczeństwo stron umowy (transakcji), przedsiębiorcy nie dokonują płatności gotówkowych zbliżonych wartością do limitu 15 tys. Euro. Tym samym np. faktury gotówkowe opiewające na kilkadziesiąt tysięcy złotych mogą być w praktyce dokumentem dotyczącym transakcji, która nie miała miejsca.
Rozwiązaniem, wiążącym wymaganie określone w przepisach ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ze sferą rozliczeń podatkowych, jest zastosowanie mechanizmu wyłączenia (korygowania) z kosztów podatkowych, w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, płatności dokonywanych z naruszeniem dyspozycji art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Obniżenie obecnie obowiązującego limitu w przepisie art. 22 ustawy o swobodziedziałalności gospodarczej – z 15 tys. euro na 15 tys. zł będzie miało pozytywny wpływ na zwiększenie transparentności dokonywanych transakcji, wzrost uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami, zmniejszanie szarej strefy i w konsekwencji przyczyni się to do zwiększenia dochodów budżetu państwa.
Zmniejszenie tego limitu wraz z określeniem skutków w podatkach dochodowych dla działania niezgodnego z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej powinno sprawić, że znacząco większa część transakcji pomiędzy podmiotami gospodarczymi będzie rejestrowana na rachunkach płatniczych, co powinno pozytywnie wpłynąć nie tylko na ograniczanie szarej strefy w gospodarce, ale również pełne realizowanie obowiązków podatkowych przedsiębiorców.
Należy zauważyć, że powyższa zmiana przepisów wpisuje się w tendencję widoczną w działaniach innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Polega ona bowiem bądź na wprowadzaniu ograniczeń podobnych do istniejącego na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, tj. wskazywaniu obowiązku rozliczania transakcji dokonywanych między podmiotami profesjonalnymi (przedsiębiorcami) w formie bezgotówkowej, bądź systematycznym obniżaniu progu dokonywanych transakcji gotówkowych. Obecnie adekwatne regulacje istnieją w 16 państwach członkowskich Unii Europejskiej, przy czym maksymalne progi kwotowe dla dokonywania płatności gotówkowych wynoszą m.in.: we Francji – 3000 euro, w Portugalii – 1000 euro, na Węgrzech – 5000 euro, w Hiszpanii – 2500 euro, w Bułgarii – 5000 euro, a w Grecji – 1500 euro.
Działanie to jest związane zarówno ze zwalczaniem zjawiska unikania opodatkowania (tzw. tax avoidance) oraz ukrywania przychodów pochodzących z działalności gospodarczej (tzw. tax evasion), jak i przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Kategorie: działalność gospodarcza,koszty podatkowe